INSECTA
[ ANASAYFA ] [ Arhropoda ] [ TAKIMLAR ] [ Sözlük ]

                                            HETEROPTERA (Yarım Kanatlılar; True Bugs)

     VÜCUT YAPILIŞI

•Vücut yassı-oval; silindirik, 2-110 mm; Renkleri çok değişkendir. Baş prognathous - hypognathous; serbest; Bileşik gözler gelişmiş; ocelli 2 tane veya bulunmaz (Nimflerde bulunmaz); Anten uzun ve 4-5 segmentli; bazan küçülmüş veya bulunmaz. Ağız 4 iğneli sokucu emici tipte;. Labium’ un oluşturduğu hortum serbesttir ve başın ön kısmından çıkar.

•Prothorax belirgin; küçük-büyük; bazan uzamış; bazan da yanlarda dikenimsi çıkıntılar taşıyabilir. Mesonotuma ait üçken şeklindeki scutellum küçük veya büyük; Metathorax üstten görülmez; Kanatlar dinlenme halinde vücut üzerinde yatay, katlanmış olarak; nadiren çatı şeklinde tutulur. Ön kanatların (=hemielytra) dip yarısı derimsi; uç yarısı ise zarımsıdır. Arka kanatlar zar şeklindedir. Bazı türlerde kanatlar bulunmaz; bazılarında da hemielytra küçülmüş (membran kısmı bulunmaz); bazılarında ise dişiler bracypterous’ tur. Ön kanatlar bracypter olduğunda arka kanatlar her zaman dumura uğramıştır.

•Bacaklar çok değişik yapılışta: yürüme, kazma, sıçrama, yakalama ve yüzme eylemine uygun uyarlıklar gösterir. Tarsi 2-3 (nadiren 1) segmentli ve genellikle 1 çift tırnaklı. Tırnakların kaidesinde genellikle bir adet arolium bulunur.

•Abdomen genelde oldukça geniş; fakat uzun ve silindirik yapılışta; çoğunlukla 11 segmentten oluşur. Dış genitalia 9. segmenttedir: erkeklerde bu segment kapsül şeklindedir ve pygophore olarak isimlendirilir. Pygophore yapısı önemli teşhis karakterlerindendir. Bitki dokusu içine yumurta bırakan türlerde gelişmiş bir ovipozitor bulunur. Çoğu rahatsız edildiğinde pis koku salgılar. Piskoku bezlerine ait delikler erginlerde metasternumda; nimflerde ise abdomenin üst kısmındadır.

                                    BİYOLOJİSİ VE YAŞAM BİÇİMİ

  •Erginler aktif ve uzun ömürlü. Cinsel dimorfizm yoktur; abdomen ucuna bakılarak cinsiyet anlaşılabilir.

•Sucul hemipterler predatör olarak yaşarlar:  Su içindeki diğer canlıları sokup emmek suretiyle beslenirler. Bazıları da hem suda hem de karada yaşar; bunlara da yarısucul hemipterler denilir. Hemipterlerin çoğu ise karada yaşar; yani terrestrial hemipterlerdir. Bunların çoğu bitkilerle beslenir; bir kısmı da predatör veya ektoparazitik olarak yaşar. Ektoparazitik olanlar insan dahil yüksek canlıların kanlarını emerek beslenirler. 

•Yumurtalar yaşama biçimine göre bitkilerin üstüne ya da bitki dokusu içine; yarık ve çatlaklara bırakılır ya da basit olarak atılır. Yumurtalar değişik şekillidir. Yumurtadan çıkan nimfler genellikle 5 (bazan 3 veya 6) dönem geçirerek ergin hale gelirler. Kanat izleri 3. Dönemde gelişmeye başlar; 4. ve 5. dönemde ise iyice belirginleşir.

                                                         HETEROPTERA SINIFLANDIRMA

     1. ALTTAKIM NEPOMORPHA  

•Sucul yaşarlar; predatördürler; antenleri baştan  daha kısa ve başın alt tarafındaki oluklarda gizli. NEPİDAE, BELOSTOMATİDAE, CORİXİDAE, NAUCORİDAE familyaları verilebilir. 

  2. ALTTAKIM GERROMORPHA VE LEPTOPODOMORPHA 

•HYDROMETRİDAE üyeleri Su bitkileri üzerinde veya su üzerinde bulunur ve küçük sucul canlılarla beslenirler.

  3. ALTTAKIM CİMİCOMORPHA VE PENTATOMORPHA

•Tingidae, 5 mm’ den daha küçük türleri içerir. Vücudun dorsali dantela görünümündedir Bu görünüş sadece erginlere özgüdür; nimfler iğ şeklindedir. Önemli bitki zararlısı hemipterlerdir. Otsu ve odunsu bitkilerde zarar yaparlar. Emgileri sonucu yapraklarda sarı lekeler oluşur; beslenmenin sürmesi ile yaprak tamamen kahverengileşir ve düşer. Yumurtalar yaprakların alt yüzüne bırakılır. Önemli tür olarak Stephanitis (Tingis) pyri (Armutkaplanı) verilebilir.

  •MİRİDAE (CAPSİDAE): Bitki zararlısı veya pradatör yaşar. Önemli türler olarak Dionconotus cruentatus (turunçgillerde)

  •NABİDAE: Predatör türlerdir; afit, tırtıl ve diğer böceklerle beslenirler. Örnek olarak Nabis spp. verilebilir.

•ANTHOCORİDAE: Bunlar genellikle çiçekler üzerinde bulunurlar; çoğu tür küçük böcekler ve bunların yumurtaları ile beslenir; sokması insana çok acı verir; örnek: Anthocoris spp. ve Orius spp.

  •CİMİCİDAE (TAHTAKURULARI): Kuş ve memelilerin kanını emerek beslenirler. İnsanlarda kan emen Cimex lectularius’ tur.

  •REDUVİİDAE: Çoğu diğer böceklerle beslenir; birkaç tür de insanları sokar. Dikkatsizce ellendiğinde çok acı verir. Önemli türler olarak Oncocephalus spp.,

  •PİESMATİDAE: Bitkilerde beslenirler. En önemli türler olarak Piesma spp. verilebilir.

  •LYGAEİDAE: çoğu tür tohumlarda beslenir. Önemli tür olarak Oxycarenus hyalinipennis (Pamuktahtakurusu).

  •COREİDAE: Çoğu bitki zaralısıdır; birkaç tür de predatördür.

  •SCUTELLERİDAE :Bitkilerde beslenir. Önemli türler olarak Eurygaster spp. (Süne) verilebilir.      

PENTATOMİDAE: Fıçı şeklinde ve tepesi dikenli olan yumurtalar yan yana düzgün sıralar oluşturacak şekilde grup olarak bırakılır (Şekil 3-35). Önemli türler olarak Aelia spp. (Kımıl), Nezara viridula (Piskokulu yeşil böcek) ve Palomena prasina verilebilir.